تأثیر تنش خشکی بر دفاع مستقیم و غیرمستقیم ژنوتیپ های لوبیا در برابرکنه تارتن دو لکه ای (tetranychus urticae)

پس از غلات، دومین منبع مهم غذایی بشر حبوبات است. حبوبات از جمله گیاهانی هستند که سرشار از پروتئین بوده و با داشتن 18 تا 32 درصد پروتئین نقش مهمی در تأمین مواد پروتئینی بشر دارند. لوبیا هفتمین محصول عمده غذایی جهان بوده که به طور وسیعی مورد هجوم آفات متعددی از جمله کنه تارتن دولکه ای قرار می گیرد. این کنه یکی از چند خوارترین آفات شناخته شده محصولات کشاورزی دنیا می باشد که بیش از 960 گونه میزبان در صد خانواده گیاهی دارد. گیاهان اغلب تحت تأثیر شرایط نامساعد محیطی چون خشکی، شوری و غیره قرار دارند. یک تنش غیرزنده می تواند اثرات کاهش دهنده یا افزایش دهنده حساسیت گیاه به پاتوژن ها یا آفات داشته باشد. به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی در دفاع مستقیم و غیرمستقیم ژنوتیپ های حساس و مقاوم لوبیا به کنه تارتن دولکه ای ابتدا چهار ژنوتیپ حساس و مقاوم لوبیا (ناز، اختر، 41128ks و 11867g) در گلخانه از لحاظ مقاومت به سطوح تنش خشکی ارزیابی شده و سپس میزان بیان ژن های موثر در دفاع مستقیم و غیرمستقیم (os، pr3 و lox) لوبیا در برابر کنه، در این ژنوتیپ ها تحت شرایط نرمال آبیاری با تنش ملایم خشکی در گیاهان آلوده مورد مقایسه قرار گرفت. برای این منظور پس از استخراج rna و سنتز رشته اول cdna، با روش qrt-pcr ، میزان بیان این ژن ها بررسی شد. نتایج ارزیابی واکنش ژنوتیپ ها به تنش خشکی نشان داد که ژنوتیپ 41128ks بیشترین درصد تغییرات عملکرد و اجزای عملکرد را در شرایط خشکی دارا بود. نتایج qrt-pcr نشان داد که بیان ژن pr3 در ژنوتیپ های اختر و 41128ks افزایش و در ناز و 11867g کاهش یافت. بیان ژن lox در ژنوتیپ های ناز و اختر افزایش، و در 41128ks و 11867g کاهش یافته است. بیان ژن os در 41128ks و 11867 افزایش و در ناز و اختر کاهش نشان داد. همچنین واکنش به کنه تارتن در برخی ژنوتیپ ها در شرایط تنش خشکی متفاوت از شرایط نرمال آبیاری بود. نتایج این تحقیق بیانگر این مطلب است که پاسخ ژنوتیپ ها در تنش همزمان خشکی و آلودگی به کنه تارتن دولکه ای، متفاوت و پیچیده تر از پاسخ آنها به هر یک از این دو تنش به طور مجزا است. اطلاعات موجود در این تحقیق می تواند برای مطالعات بیشتر در جهت درک پاسخ های پیچیده گیاه به تلفیق دو تنش زنده و غیرزنده مورد استفاده قرار گیرد.